 | Մարդու գլխի ռենտգենանկար. գունավորված է, որպեսզի ավելի պարզ երևան գանգն ու գլխուղեղը: |
 | Համակարգչային շերտագրության սարք |
 | Հակադրական ռենտգենանկարն այսպիսի տեսք ունի: |
Ռենտգենյան ճառագայթներն էլեկտրամագնիսական ալիքների տարատեսակ են: Արեգակն ու մյուս աստղերն արձակում են ռենտգենյան ճառագայթներ, որոնք կլանում է մեր մոլորակի մթնոլորտը և մեզ պաշտպանում դրանց վնասակար ազդեցությունից: Թեև ռենտգենյան ճառագայթները ռադիոալիքների և լույսի նման ալիքներ են, սակայն ունեն անհամեմատ ավելի մեծ էներգիա, որի շնորհիվ կարող են թափանցել պինդ մարմինների, նաև մարդու օրգանների և հյուսվածքների միջով: Վերջիններս, իրենց հերթին, այդ ճառագայթները կլանում են այնքան ուժեղ, որքան խիտ է տվյալ հյուսվածքը, և ծանր են նրա պարունակած տարրերը (այսինքն՝ մեծ է քիմիական տարրի կարգահամարը պարբերական աղյուսակում): Օրինակ՝ նույնիսկ ոչ հաստ ոսկրային հյուսվածքը, որի կազմի 70%-ը հանքային աղեր են, 20%-ը՝ օրգանական նյութեր, 10%-ը՝ ջուր, կարող է կլանել ավելի շատ ռենտգենյան ճառագայթներ, քան ավելի մեծ ծավալով, բայց թեթև տարրերից բաղկացած շարակցական հյուսվածքը, մկանները, ճարպաբջջանքը և ոսկրը շրջապատող մաշկը: Ռենտգենյան ճառագայթումն անտեսանելի լույսի ճառագայթների նման ներգործում է լուսանկարչական թղթի կամ ժապավենի վրա: Այն առաջացնում է նաև մի քանի քիմիական նյութերի և միացությունների լուսարձակում. եթե դրանք հավասար շերտով քսվեն ստվարաթղթի թերթիկի վրա, կստացվի լուսարձակող էկրան, որը ռենտգենյան ճառագայթման ազդեցության տակ կարող է մթության մեջ դեղնականաչավուն լույս արձակել: Այս հատկությունների շնորհիվ ռենտգենյան ճառագայթներն օգտագործվում են մարդու մի շարք վնասվածքների ու հիվանդությունների ախտորոշման նպատակով: Մարդու մարմնով անցնող ռենտգենյան ճառագայթումը սևեռակում են ռենտգենյան ժապավենի (ռենտգենագրություն) կամ լուսարձակող էկրանի (ռենտգենադիտում) վրա: Ռենտգենադիտման եղանակը կիրառվում է կրծքի խոռոչի օրգանների հետազոտության ժամանակ: Ռենտգենագրության ժամանակ ռենտգենյան նկարների (ռենտգենագիր) վրա լավ տեսանելի են ոսկրերի կառուցվածքը, նրանց ուրվագծերի խանգարման բնորոշ նշանները, առանձին ոսկրերի փոխդասավորությունները, բեկորների տեղաշարժերը: Բացի այդ, ռենտգենագիրը սևեռակում է այն, ինչը ռենտգենադիտման ժամանակ վրիպել է ռենտգենաբանի ուշադրությունից: Հետազոտվող շրջանի առանձին շերտերի նկարները և շերտագիրը ստանալու հնարավորություն է տալիս շերտագրությունը (տոմոգրաֆիա): Ներկայումս ռենտգենյան հետազոտության մեջ ներդրվել է համակարգչային շերտագրությունը, որը հիմնվում է ռենտգենյան և էլեկտրոնային հաշվողական տեխնիկայի օգտագործման վրա: Սրտի և ստոծանու ուրվագծերի շարժումները գրանցվում են ռենտգենալեգրի (ռենտգենոկիմոգրաֆիա) միջոցով: Մարմնի այն շրջանների (օրինակ՝ որովայնի խոռոչի) հետազոտության ժամանակ, որտեղ հյուսվածքների ամրությունը մոտավորապես միատեսակ է, ռենտգենյան հետազոտությունը հնարավոր դարձնելու համար օգտագործում են արհեստական հակադրավորման եղանակներ, այսինքն՝ ստամոքսի կամ աղիքների լուսանցք է ներմուծվում բարիումի սուլֆատի ջրային կախույթ, որը քսվում է դրանց պատերին, և էկրանի կամ ժապավենի վրա լրիվ պատկերվում են լորձաթաղանթի կատարները, ակոսները և այլ առանձնահատկություններ: Ռենտգենյան ճառագայթներով կարելի է հայտնաբերել մեխանիզմների մասերի ներքին թերությունները: Օդանավակայանի մաքսավորները ռենտգենյան սարքով ստուգում են ուղեբեռները: Գիտնականները ռենտգենյան ճառագայթներն օգտագործում են պինդ նյութերի ատոմական կառուցվածքն ուսումնասիրելու համար: Ռենտգենյան ճառագայթների մեծ չափաբաժինները վտանգավոր են. կարող են քայքայել օրգանիզմի բջիջները: Բժշկության մեջ ուժեղ ռենտգենյան ճառագայթումն օգտագործվում է քաղցկեղի բջիջները ոչնչացնելու համար: Ուստի, ռենտգենյան ճառագայթների հետ մշտապես աշխատող մասնագետները պետք է ցուցաբերեն բացառիկ զգուշություն: Ռենտգենյան ճառագայթներ ստանում են հատուկ սարքերով, որոնք կարելի է տեսնել ցանկացած բուժարանում: Ռենտգենյան ճառագայթներ գալիս են նաև Տիեզերքից: Աստղագետները կարծում են, որ դրանք բխում են Սև խոռոչներից, և ենթադրություններ են անում դրանց գտնվելու տեղի վերաբերյալ:
Պատմությունից Ռենտգենյան ճառագայթները 1895 թ-ին հայտնաբերել է գերմանացի ֆիզիկոս, Նոբելյան մրցանակի առաջին դափնեկիր (1901 թ.) Վիլհելմ Ռենտգենը (հետագայում դրանք կոչվեցին նրա անունով): Ապակե անոթով անցնող էլեկտրական հոսանքով փորձեր կատարելիս նա հանկարծ նկատեց, որ անոթն ինչ-որ ճառագայթներ է արձակում: Ռենտգենը բացահայտեց նաև, որ այդ խորհրդավոր կամ X ճառագայթները (ինչպես ինքն էր անվանել) ունեն որոշ պինդ նյութերի միջով թափանցելու հատկություն:
|
